Dọkịta Muyosore Makinde bụ onye ndụmọdụ ezinụlọ na-ahụ maka ọgwụ n’ụdị ndụ, agwala ndị Naijiria ka ha na-ebi ndụ ọgwụ mgbochi maka ibi ndụ ahụike.
Dị ka ya si kwuo, ndị mmadụ kwesịrị ịlele mgbe niile iji mara ọnọdụ ahụike ha n’ihe gbasara ọkwa shuga, ọbara mgbali elu, nyocha maka ọrịa kansa ma ọ bụ ọrịa shuga, na ndị ọzọ.
Dọkịta ahụ kwuru na ibi ndụ ọgwụ mgbochi na-agụnye imega ahụ́ mgbe nile na ịmara ihe a ga-eri, mgbe na otú e si eri ya n’ihe banyere nha na ịdị mma.
O kwuru na ọmụmụ egosila na ihe oriri ndị ahụ jikọtara ọnụ na ọnụ ọgụgụ dị mma nke ọrịa na-adịghị ala ala na-adịghị efe efe dị ka ọbara mgbali elu, ọrịa kansa ma ọ bụ ọrịa shuga.
Dị ka ya si kwuo, “ọrịa ndị a bụ ihe a na-ezere nke ọma, na-eji nri kwesịrị ekwesị.”
Markinde, bụ́ onye kwuru na ụra na-adịghị mma ma ọ bụ ihi ụra na-adịghị ala ala nwere ike ịkpata ọtụtụ ọrịa, kwusiri ike na ọ dị mkpa inwe ezumike zuru oke na ihi ụra karịsịa n’abalị.
Ọ sịrị, “Ọ dị mma na ndị okenye nọ n’agbata afọ iri na asato ruo iri isii na ise kwesịrị ịrahụ ụra ma ọ dịkarịa ala awa asaa ruo asatọ n’abalị.”
Dọkịta ahụ kwuru na mkpa ihi ụra enweghị ike ịgbachitere anya n’ihi na ahụ na-edozi onwe ya n’oge ụra.
“Iri dị mma gụnyere iri nri nke ọma na akụkụ ise nke nri (carbohydrates, protein, abụba / mmanụ, vitamin na mineral na mmiri) n’ụzọ ziri ezi na nha nha.
“Anyị kwesịrị ịma ihe anyị na-eri; Ọdịnaya shuga dị na nri, ole cholesterol ole nri nwere, ole abụba juru eju n’ime ya, ole nnu dị na nri yana fiber.
A na-agụta ihe oriri ndị a niile maka ahụike.
“Ana m adụ ọdụ na shuga dị n’ime ya ekwesịghị ịkarị oke, oriri nnu ga-enwerịrị oke yana oriri fiber na nri kwesịrị ịdị oke elu.
O kwuru, sị: “Anọla na-eri nri ndị nwere karama na tin kama na-eri nri anụ ahụ ma zere ịṅụbiga mmanya ókè.”
Ọ gwakwara ndị mmadụ ka ha gbalịsie ike ka o wee belata oriri eghe na nri ndị na-enweghị isi.
“Echerela ka ị na-arịa ọrịa tupu ị lelee ma mara ọnọdụ ahụike gị; gbasie mbọ ike ịga maka nyocha ahụike mgbe niile,” ka o kwuru.
Makinde kwusikwara ike mkpa ọ dị ịdị na-emega ahụ́ mgbe nile.
O kwuru na ọmụmụ ihe gosiri na ịnọdụ ọdụ ogologo oge na-abawanye ohere nke ọrịa ndị na-adịghị ebute ọrịa dịka oke ibu, oke cholesterol, ọrịa shuga, nsogbu obi, ọrịa ogbu na nkwonkwo na ọbara mgbali elu.
Dị ka ya si kwuo, a na-atụ anya ka mmadụ na-eme nkeji otu nari na iri ise nke ihe omume mmụọ na-adịghị mma kwa izu, nke pụtara na nkeji iri atọ nke mgbatị ahụ kwa ụbọchị.
Makinde kwusiri ike mkpa ọ dị ịzere nrụgide na-enweghị isi na iwepụta oge maka ntụrụndụ ka ị ghara ịda mbà n’obi.
“Mmega ahụ bụ isi ihe na-edobe ndụ ọgwụ mgbochi ahụike; ọ bụrụgodị na ọ na-eje ije ma ọ bụ na-agba ọsọ na nkasi obi nke ụlọ gị, ọ ga-aga ogologo oge iji mee ka ahụ dịkwuo mma.
“Ịda mbà n’obi dị adị, gbalịa dị ka o kwere mee iji zere nchekasị. Dịka ọmụmaatụ, nrụgide dị ukwuu na Lagos, mana ngwaọrụ bụ ụzọ isi ebelata nchekasị ahụ.
Mụta inyefe ụfọdụ ọrụ ụfọdụ n’aka ndị ọzọ ọbụlagodi n’ebe ọrụ ma ọ bụ n’ụlọ.
“Ṅụọ ọtụtụ mmiri ma ọ dịkarịa ala lita atọ kwa ụbọchị ma mee ka ahụ zuru ike dịka ndụmọdụ ndị a na-enyere aka ịnọgide na-ebi ndụ ọgwụ mgbochi ahụike,” ka o kwuru.
Leave a Reply