Iju mmiri: Gombe Na Jigawa Steeti Ejikerela Ichekwa Ụmụ Amaala

Steeti Gombe na Jigawa na-akwado nkwado maka ichekwa ụmụ amaala n’aka idei mmiri na steeti abụọ ahụ.

Amụma mmiri ozuzo a kpọrọ Seasonal Rainfall Prediction(SRP) e wepụtara n’ọnwa Jenụarị site n’aka ụlọ ọrụ na-ahụ maka ihu igwe nke Naijiria (NIMET) gosiri na enwere ike inweta ajọ ọnọdụ idei mmiri na steeti ụfọdụ na mba ahụ n’afọ a.

Mana Gọvanọ Inuwa Yahaya na Gọvanọ Umar Namadi nke Gombe na Jigawa steeti kwuru n’ụbọchị Tuzdee na steeti ha na-akwado ịhụ na mmetụta idei mmiri agaghị adị ukwuu ma ọ mee.

Gọvanọ abụọ a gwara ndị nta akụkọ State House okwu ka ha na osote onye isi ala Kashim Shettima zukọrọ na Presidential Villa, Abuja.

N’ịkọwapụta na idei mmiri bụ “ihe zuru ụwa ọnụ na mba nke a na-ahụ n’ebe ndị ọzọ,” Gọvanọ Yahaya kwuru na idei mmiri na ugwu Nigeria bụ site n’akụkụ osimiri Niger na River Benue.

Ọ sịrị; “Ọ bụrụ na ị na-ekwu maka idei mmiri si n’ebe ugwu, ọ bụ site na mmiri iyi nke Rivers Niger na Benue na-ejikọta na confluence na Lokoja wee gbadaa Delta, na-ejedebe na Bayelsa ruo Atlantic Ocean.

“Osimiri ndị ahụ, n’ihi mgbanwe n’ọdịdị na ọdịdị ala, a na-enwe olulu mmiri, oke mmiri, nakwa n’ihi ọrụ ugbo na-adịghị mma na igbutu osisi, ọhịa na ugbo anyị atụgharịala ugbu a ma nye ohere maka ọzara. Na sltation ndị ahụ ka njọ nke na-ewere ọnọdụ n’akụkụ iyi na osimiri.

“Nsogbu nke idei mmiri bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ okwu mba ugbu a n’ihi okpomoku zuru ụwa ọnụ na mgbanwe ihu igwe na-emetụta ụwa niile, maka nke ahụ, anyị na-eme atụmatụ.”

Gọvanọ Yahaya kwuru na steeti ya na-agba mbọ ịzenarị ihe mberede idei mmiri mere n’afọ gara aga.

Ma n’ihe ọ bụla anyị na-eme, anyị kwesịrị ịdị na-eme ihe ma na-emeghachi omume. Anyị emebeghị otu anyị siri dozie nsogbu niile nke afọ gara aga, afọ a amalitela,” o kwuru.

Gọvanọ Gombe kpọrọ oku ka ndị niile na-eme ihe na-agba mbọ iji dozie nsogbu nke ọdachi ide mmiri.

N’ikwu okwu n’okwu a, Gọvanọ Namadi nke Jigawa steeti kwuru na ọchịchị ya ewepụtala kọmitii nka nke ndị ọkachamara na-eleba anya n’okwu a.

Ọ sịrị; “N’ezie, ha enyefela akụkọ na akụkụ nke akụkọ anyị malitere ime. Anyị azụtala olulu abụọ, nakwa Hadejia zụtara olulu abụọ.

“Ka ọ dị ugbu a, anyị enweela ike isiri mmiri dị ihe dị ka kilomita iri atọ na isii wee wepụ ahịhịa tyfa.

“Akụkọ nke ndụmọdụ nke kọmitii bụ na anyị kwesịrị ime ụfọdụ embankment na idei mmiri-usoro.

“Ugbu a, anyị emeela ihe karịrị 85km nke embankment na 2.5m elu na 4m ọkpụrụkpụ. Obi dị ndị mmadụ ụtọ n’ihi na a na-eme ihe iji chebe ọnọdụ ahụ.”

Nchekwa

Gọvanọ abụọ a kwukwara okwu banyere nchekwa na Gombe na Jigawa, bụ ndị hụworo udo n’agbanyeghị ndị ohi na ọgbaghara na steeti ndị gbara agbata obi.

Gọvanọ Yahaya kwuru na agbụrụ na okpukperechi nke Gombe steeti bụ isi ihe kpatara na steeti ahụ ji na-enwe ndidi na udo.

Ọ sịrị; “Anyị bụ ngwakọta nke agbụrụ dị iche iche na ọtụtụ okpukpe jikọtara ọnụ ma bie n’udo. Yabụ, n’ime ezinụlọ, ị nwere ike ịhụ ndị nwere okwukwe dị iche iche mana ha na-ekerịta otu nne na nna.

“Ya mere, n’ihi nke ahụ, ndabere dị mma nke na ha wuru na ya ma na-ahazi mmekọrịta ha.”

Gọvanọ ahụ kwuru na udo dị na steeti ahụ bụ n’ihi mbọ gọọmentị na ndị ọrụ nchekwa na-agba iji hụ na ndị mmadụ na-erube isi n’iwu na usoro.

“Enwere nnabata n’ụzọ ezi uche dị na ya, mana enwere okwu metụtara akụrụngwa, ọkachasị akụrụngwa ala n’ihi na ndị anyị bụ ndị ọrụ ugbo.

“Ọrụ ugbo gụnyere ndị na-etinye aka na mmepụta ihe ọkụkụ na anụ ụlọ. Yabụ, n’etiti, n’ihi nnabata nke ebe nchekwa nri anyị, oke ọhịa na ọbụna ụzọ ehi, okwu amalitela ibilite.

“Okwu ndị ahụ bụ ndị kpalitere ịkpata n’ịkwa n’aka, ịpụnara mmadụ na ịtọrọ mmadụ maka ihe mgbapụta, bụ nke juru ebe niile na ugwu ọdịda anyanwụ na ugwu etiti etiti, ugbu a anyị na-elekwasị anya n’ime nke ahụ, idobe udo na inye. maka onye ọ bụla na onye ọ bụla; na onye ọ bụla n’ụzọ anyị ghọtara na imekọ ihe ọnụ ka ị na-emere onwe gị, ị na-emere onye nke ọzọ maka inweta na udo na steeti ahụ,” ọ kọwara.

Gọvanọ Yahaya, onye bụkwa onyeisi oche, Northern Governors’ Forum, kwuru na ya ga-agba mbọ nweta isite nsogbu ahụ site n’aka ọchịchị steeti dị iche iche gụnyere gọọmenti Naijiria.

N’ikwu okwu n’otu aka ahụ, Gọvanọ Namadi kwuru na ya ga-agba mbọ ịkwado udo na nchekwa na steeti Jigawa.